Do’s en dont’s
Tijdens een zwangerschap verandert er heel veel, zowel lichamelijk als emotioneel. Het is daarom goed in deze periode een aantal leefregels in acht te nemen. Je zal sneller vermoeid zijn en bij dagelijkse activiteiten moet je rekening houden met het feit dat je zwanger bent. Hieronder staan een aantal leefregels die in het algemeen voor alle vrouwen gelden.
| Alcohol | Huisdieren | Röntgenonderzoek |
| Drugs | Lichaamsbeweging en sport | Sauna/zonnebank |
| Eten/voeding | Ogen laseren | Seksuele activiteit |
| Foliumzuur | Ontharen/Scheren | Werk |
| Gebitsverzorging | Reizen | |
| Geneesmiddelen | Roken |
Alcoholhoudende dranken
Te veel alcohol is slecht voor de groei en ontwikkeling van het ongeboren kind. Het is dan ook beter deze niet te gebruiken. Het regelmatig gebruik van alcohol tijdens je zwangerschap kan leiden tot het foetaal alcoholsyndroom, ook wel FAS. FAS-kinderen hebben een groeiachterstand, afwijkende gezichtskenmerken en neurologische afwijkingen. Ook kunnen hartproblemen, botproblemen en/of orgaanproblemen ontstaan. Deze aandoeningen noemen we ook wel Alcohol Related Neurodevelopmental Disorder of ARND en Alcohol Related Birth Defects of ARBD.
Drugs
Gebruik in geen enkel geval drugs.
Eten/voeding
Als je zwanger bent hoef je echt niet ineens voor twee te gaan eten. Het is wel belangrijk te zorgen voor een volwaardige en goed gevarieerde voeding. Gebruik per dag minimaal 0,75 liter melk of melkproducten (melk, karnemelk, yoghurt, vla, kwark en kaas). In verband met toxoplasmose besmetting kun je beter geen rauw of half rauw vlees eten. ‘Rood’ vlees levert risico op. Verhit al het vlees door en door, goed gebraden of gestoofd vlees vormt geen risico. Verder is het belangrijk alle groenten goed te wassen voor je ze eet.
Een andere besmetting kan veroorzaakt worden door de bacterie LISTERIA die in rauwe voedingsmiddelen zit. Een infectie met deze bacterie kan een miskraam tot gevolg hebben. Om besmetting te voorkómen kun je beter geen rauwe producten eten die lang in de koeling hebben gelegen. Voorbeelden hiervan zijn rauwkost en rauwmelkse kazen (type brie, camembert en roquefort).
Lever en leverproducten bevatten een grote hoeveelheid vitamine A. Te veel vitamine A is niet goed voor de ontwikkeling van de baby. Het is dus beter geen lever(producten) te eten tijdens je zwangerschap.
Eet je vegetarisch of moet je een speciaal dieet gebruiken, vraag of je arts je naar een diëtiste wil verwijzen.
Ga niet op eigen initiatief lijnen tijdens de zwangerschap. Wil je toch vermageren, raadpleeg dan je gynaecoloog. Hij/zij kan beoordelen of afvallen noodzakelijk is en zal je eventueel doorverwijzen naar een diëtist.
Bij Bloedarmoede
Het is belangrijk regelmatig groene bladgroente te eten. Eet dagelijks één of tweemaal fruit. Citrusvruchten zoals sinaasappelen, mandarijnen en citroenen helpen de opname van ijzer te vergroten. Vlees, vis, volkorenproducten en peulvruchten bevatten veel ijzer.
Bij obstipatie
Obstipatie is een ander woord voor slechte stoelgang. Als je zwanger bent heb je vaak sneller moeilijkheden met ontlasting. Let op met het gebruik van ‘ijzertabletten’. Dit kan obstipatie in de hand werken. Als je veel last heeft van obstipatie, kunnen aambeien het gevolg zijn. Probeer bij het eten daarmee rekening te houden. Gebruik zo min mogelijk geroosterde etenswaren. Ook lang getrokken thee, rode wijn en witbrood veroorzaken obstipatie. Eet vezelrijke voeding zoals grof bruinbrood, roggebrood, fruit, rauwkost en zure melkproducten (karnemelk, magere yoghurt). Ook kun je extra zemelen gebruiken. Deze zijn in de vorm van poeder of zemelkoekjes bij de drogist, reformhuizen en veel supermarkten te koop. Gebruik bij de zemelen wel voldoende extra vocht, anders werkt het averechts.
Foliumzuur
Gebruik extra foliumzuur. Foliumzuur is een B-vitamine dat in dagelijks voedsel voorkomt en nodig is voor de vorming van rode bloedlichaampjes. Tijdens de zwangerschap is foliumzuur nodig voor een goede ontwikkeling van de hersenen en het ruggenmerg van het kind. Als de ontwikkeling van hersenen en ruggenmerg niet goed verloopt, kunnen er bij de baby afwijkingen ontstaan, zoals een open ruggetje (spina bifida) en hersenafwijkingen (anencefalie). De kans op deze afwijkingen is klein. Je kan deze kans echter nog verder verkleinen door ervoor te zorgen dat er voldoende foliumzuur aanwezig is op het moment je kindje de hersenen en het ruggenmerg gaat vormen. Normaal gesproken zit er voldoende foliumzuur in onze voeding, maar tijdens de zwangerschap heeft een aanstaande moeder méér nodig. Begin vier weken voor de zwangerschap met het innemen van tabletten en ga de eerste acht weken van de zwangerschap daarmee door.
Gebitsverzorging
Laat je tandarts dat je zwanger bent. Tijdens de zwangerschap is een goede mondhygiëne extra belangrijk. Sommige tandvleesaandoeningen kunnen verergeren in deze periode. Het is raadzaam in dat geval een keer extra naar de mondhygiëniste te gaan.
Geneesmiddelen
Probeer zoveel mogelijk het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap te vermijden. De geneesmiddelen kunnen via het bloed ook bij je kind terecht komen. Is het toch noodzakelijk bepaalde geneesmiddelen te gebruiken, vertel dan altijd je (tand)arts die ze voorschrijft dat je zwanger bent. Neem de medicijnen die je gebruikt of hebt gebruikt ook mee naar de zwangerschapscontroles en bij eventuele opname. Het is belangrijke informatie voor je gynaecoloog.
Huisdieren
Sommige huisdieren (met name katten en cavia’s) kunnen ziekten overbrengen die risico’s hebben voor het ongeboren kind. Je hoeft je huisdier weg te doen, maar je moet wel met enkele zaken rekening houden.
De parasiet Toxoplasma Gondii kan de infectieziekte toxoplasmose overbrengen. Ben je niet zwanger, dan is deze infectie meestal onschuldig en gaat vanzelf over. Het wordt iets heel anders wanneer je tijdens je zwangerschap besmet wordt met de parasiet. Je ongeboren kind kan namelijk ernstige schade oplopen als jij deze infectie doormaakt. Volg in elk geval deze tips op:
- Draag handschoenen als je in de tuin werkt
- Laat de kattenbak door iemand anders schoonmaken tijdens de zwangerschap
- Voedingsadviezen, deze vindt je onder eten
Uitgebreide informatie over deze ziekte kun je vinden op de website van RIVM.
Lichaamsbeweging en sport
In principe kun je alles doen wat je gewend bent. Je kunt echter beter geen sport bedrijven waarbij het risico op lichamelijk letsel groot is. Regelmatige lichaamsbeweging is gezond, ook als je zwanger bent. Vanaf de vijfde maand kun je meedoen aan zwangerschapsgymnastiek. Daarnaast zijn er ook andere mogelijkheden, zoals zwangerschapsyoga, haptonomie etc. Informatie hierover kun je krijgen via je verloskundige. Als je twijfelt of bepaalde activiteiten wel kunnen in de zwangerschap, vraag het dan even aan je arts of verloskundige.
Ogen laseren
Tijdens de ingreep krijg je verdoving, na de operatie krijg je oogdruppels. De oogdruppels die je krijgt na de operatie om er voor te zorgen dat jouw ogen niet gaat ontsteken, bevatten antibiotica en steroïden. Beide zijn niet goed voor de ontwikkeling van jouw baby. Bovendien is je lichaam verandert, zo ook je oogdruk. Ook voor een betrouwbaarder resultaat is het dus aan te raden na je zwangerschap pas aan het laseren van je ogen te denken.
Ontharen/Scheren
Als je zwanger bent zal je haargroei toenemen. Behalve dat je een mooie kop met haar krijgt, gaan de haren op de rest van je lichaam ook sneller groeien. Het is de een voor de ander, maar over het algemeen geldt dit voor alle vrouwen. Soms krijg je zelfs haargroei waar je dit eerder niet had. Je kunt de ongewenste haren rustig verwijderen op de manier die jouw voorkeur heeft. Er bestaan anti haargroeimiddelen die op hormoonbasis werken. Omdat niet duidelijk is welke invloed de werking hiervan heeft tijdens je zwangerschap is het beter dit soort ontharingsproducten niet te gebruiken.
Reizen
Er is in principe geen bezwaar tegen reizen in de zwangerschap. Overleg wel met degene die je zwangerschap begeleidt.
Als je naar het buitenland gaat, informeer dan bij je zorgverzekering naar de buitenlanddekking. Als je een verre reis wilt maken, houd dan rekening met de gezondheidszorg in de landen waar je naar toe gaat. Die kan wel eens minder goed zijn dan in ons land. Sommige vaccinaties en malariatabletten zijn niet goed voor de baby. Reizen per vliegtuig mag tijdens de zwangerschap. Het is raadzaam van tevoren met de luchtvaartmaatschappij of het reisbureau te overleggen tot hoeveel maanden je mag doorvliegen. Want luchtvaartmaatschappijen hebben daarvoor eigen – niet medische – regels.
Roken
Het is bewezen dat roken onder andere de groei en de gezondheid van je kind nadelig beïnvloeden. Giftige stoffen die jij inhaleert door (mee-)roken, zoals nicotine en koolmonoxide, beïnvloeden de groei van de vrucht. Nicotine leidt tot vaatvernauwing en koolmonoxide neemt in het bloed de plaats in van zuurstof. Daardoor krijgt je kindje minder bloed (dus minder voedingsstoffen) en minder zuurstof. Mede daardoor is het geboortegewicht van de baby van rokende vrouwen gemiddeld 250 gram lager. Je doet er verstandig aan niet meer te roken.
Röntgenonderzoek
Röntgenonderzoek tijdens de zwangerschap moet zoveel mogelijk worden vermeden. Mocht een bepaald röntgenonderzoek noodzakelijk zijn, laat dan weten dat je zwanger bent. Er wordt dan rekening mee gehouden, zodat je niet bang hoeft te zijn dat je kind schade ondervindt. Dit geldt voor ieder röntgenonderzoek, dus ook bij de tandarts.
Sauna/Zonnebank
Er zijn aanwijzingen dat in de eerste 12 weken van de zwangerschap sauna en/of zonnebank schadelijk kunnen zijn voor het kind.
Seksuele activiteit
Normaal gesproken kun je gewoon vrijen tijdens je zwangerschap. Soms zal je gynaecoloog jou seksuele activiteiten afraden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij vaginaal bloedverlies, voortijdig verlies van vruchtwater of bij weeën. Het kan zijn dat je tijdens en na seksuele opwinding last hebt van een harde buik. Dit heeft over het algemeen geen betekenis.
Werk
Bij een normaal verlopende zwangerschap kun je blijven werken. Hierbij gelden dezelfde adviezen als bij lichaamsbeweging in de zwangerschap. Als er problemen in de zwangerschap zijn die het geheel of gedeeltelijk onmogelijk maken te werken, bespreek dit dan op je werk of met de bedrijfsarts. Voor de wettelijke regelingen omtrent werken tijdens de zwangerschap verwijzen we je naar de website van de rijksoverheid.
